Banken gaan met stofkam door klantenportefeuille: opheffing bankrekening?

In een vorig blog hebben we onze verwondering uitgesproken over de ontwikkeling dat banken meer en meer op de stoel van de fiscaal controleur plaatsnemen. Ook in onze praktijk zien we dat cliënten dit ervaren, bijvoorbeeld omdat ze een brief ontvangen van hun bank. Daarin wordt dan aangegeven dat er ongewone zaken op een bepaalde rekening zijn geconstateerd en dat dit, meestal na een gesprek, toch reden is om afscheid te nemen van de betreffende relatie. Wanneer er daadwerkelijk frauduleuze dan wel criminele handelingen vast te stellen zijn, dan is dit besluit op zich evident. Maar wanneer het blijft bij een vaag vermoeden, een afwijkend patroon of een risicoprofiel, waarvan de grondslagen en het ontstaan niet altijd even helder worden toegelicht, dan zou men op z’n minst vragen moeten kunnen stellen.

Bankwezen onder druk

Het Nederlandse bankwezen is onder druk van toezichthouder DNB met een stofkam door haar portefeuille aan het gaan. Dit is een logische stap als gevolg van de ING-zaak, tezamen met het feit dat sommige banken hun bestaande cliënten al jaren niet hebben doorgelicht. Het kan dan voorkomen dat bijvoorbeeld een profclub uit het Nederlands voetbal plots niet meer als cliënt geaccepteerd wordt. Ook de plannen om banken toestemming te geven om onderling informatie uit te wisselen over risicovolle klanten, zijn wel logisch te noemen. De huidige situatie is in basis ook vreemd: wanneer de rekening van een crimineel persoon of bedrijf bij de ene bank wordt opgezegd dan kan men in principe naar een andere bank gaan en daar weer klant worden. Toch heeft het uitwisselen van gegevens ook een ongewenste bijwerking, want als er ‘zwarte lijsten’ met klantnamen binnen banken gaan circuleren, die deels op de zogenaamde zachte criteria zijn gebaseerd, dan groeit de kans op onzorgvuldig handelen.

Grote zorgvuldigheid vereist

Waar het om gaat is dat de banken niet doorslaan, waardoor een cliënt die te goeder trouw handelt de dupe wordt. Banken hebben van oudsher een maatschappelijke functie, al is het maar omdat iedereen toegang behoort te krijgen tot het betalingsverkeer, en daar heb je nu eenmaal een bankrekening voor nodig. We beschikken in ons land over allerlei toezichthouders, fiscale opsporings- en handhavingsdiensten. De vraag of banken in de opsporing een rol kunnen spelen is vanzelfsprekend. De lijst van indicatoren die kunnen duiden op mensenhandel welke door een grote Nederlandse bank is opgesteld met behulp van een nieuw algoritme (in samenwerking met een Universiteit) is daar immers een goed voorbeeld van. We moeten er wel voor zorgen dat het toezicht dat in basis goed is, ook zo blijft. De open normen die de toezichthouder voorschrijft, zorgen ervoor dat banken een eigen beleid maken dat, onder druk van DNB, te streng is. Zo lijkt belastingoptimalisatie ineens te worden gelijkgesteld met verboden belastingontduiking en dat is natuurlijk een onwenselijke situatie. Indien cliënten dergelijke brieven van hun bank ontvangen dan kunnen wij bij Booij Bikkers Advocaten al vrij snel een inschatting maken over de problematiek die zich heeft voorgedaan en kunnen wij gerichte vragen stellen aan de bank om zo tot een goede oplossing van het probleem te komen. Het opzeggen van een bankrelatie is lang niet altijd de beste oplossing.